فرهنگ لغات،تعبیرات،اصطلاحات و ترکیبات دیوان فلکی شروانی

چکیده در نوشته ی حاضر، لغات، تعبیرات، اصطلاحات و ترکیبات دیوان فلکی شروانی را شرح داده ایم. به این منظور واژگان و اصطلاحات مختلف را که در دیوان فلکی از آنها استفاده شده مورد توجه قرار داده و به شرح اصطلاحات خاصی اکتفا نکرده ایم و اعلام تاریخی وجغرافیایی و همه ی اصطلاحات و تعبیرات و واژگان به کار رفته از علوم مختلف همچون طب و نجوم و اصطلاحات دینی و نیز اشاره به آیات قرآنی و داستان های دینی و زندگی پیامبران وهمچنین داستان های اساطیری و اصطلاحات عرفانی را که فلکی در سردون اشعار خود از آنها بهره گرفته است، به واضح ترین نحو شرح داده ایم. ترکیبات مختلفی که فلکی با استفاده از این کلمات و اصطلاحات ساخته مانند: پای در دامن کشیدن، گربه از بغل افکندن، مردمک در چشم استخوان کردن و امثال این ها را شرح و توضیح داده ایم. در جایی که به واقعه یا داستان دینی و اساطیری اشاره کرده است آن را بیان کرده و هرجا به آیات قرآن اشاره شده، آن آیات را در توضیح بیت ذکر کرده ایم. همچنین واژگان واصطلاحات دینی را شرح داده و در شرح لغات و اصطلاحات محدودیت به خرج نداده-ایم وسعی شده تا فرهنگی که بر این دیوان نوشته می شود هرگونه ابهام در شرح و توضیح ابیات را برطرف کند. چون نسخه ی موجود ازدیوان فلکی دارای غلط های چاپی زیادی بوده به این منظور هرجا که تشخیص داده شده که کلمه به صورت صحیح به کار نرفته است، آن را اصلاح کرده و کلمه ی اصلاح شده را مدخل قرار داده ایم تا این امر برای خوانندگان روشن شود. در شرح مدخل ها ابتدا واژگان و ترکیباتی را که مدخل قرار گرفته اند و سپس ترکیبات اسمی و بعد از آن ترکیبات فعلی را شرح داده ایم و بیتی را که آن واژه یا ترکیب در آن به کار رفته به عنوان شاهد ذکر کرده و در مواردی که مفهوم مطلب با یک بیت روشن نبوده است، از ابیات قبل و بعد از آن کمک گرفته و گاهی نیز ازاشعار شاعران دیگر استفاده کرده ایم. برای شرح این واژگان و ترکیبات به منابع موجود و فرهنگ های عمومی و نیز فرهنگ-های متعددی که بر آثار نظم و نثر نوشته شده است، مراجعه کرده ایم و واژگان و ترکیبات و اصطلاحات را با استفاده از منابع دست اول، یعنی منبع اختصاصی علوم مختلف و با توجه به مفهوم بیت شرح داده و از آوردن معانی دیگر که ارتباطی با مفهوم بیت ندارد اجتناب کرده ایم و سعی شده تا واضح ترین تعریف از میان تعاریف مختلف برای یک واژه یا ترکیب ذکر شود.